1 مقدمه

خلوص آب مقطر فوق خالص از اهمیت زیادی برخوردار است به طوری که اگر آب مصرفی آلوده یا ناخالص باشد، محلول های ساخته شده با این آب نتیجه مناسب نداشته و تست ها دچار تداخل و اشکال می شود.

درجه خلوص آب مصرفی بستگی به نوع استفاده از آن دارد. مثلاً برای تهیه اکثر محلول ها و معرف ها در آزمایشگاه، احتیاج به آب خالص داریم. برای مراکز پزشکی هم احتیاج به آب فوق خالص داریم. برای انتخاب، خرید و راه اندازی سیستم خالص سازی آب، باید به خلوص مورد نظر توجه کرده و براساس آن نسبت به تهیه سیستم مناسب خالص سازی آب اقدام کرد. انتخاب سیستم تخلیص آب و دستگاه های مورد نیاز در هر آزمایشگاه بستگی به مقدار املاح و ناخالصی ها در آب آن شهر دارد.

امروزه آب مقطر یکبار تقطیر، به عنوان آب خالص مورد قبول نیست. آب خالص، دارای تقسیم بندی ها و طبقه بندی های زیادی است. براساس نظریه انجمن پاتولوژیست های آمریکا (CAP) آب مصرفی آزمایشگاهی بر اساس خلوص به 3 درجه  (Grade) تقسیم می شود:

آب درجه III : برای شستشو و آبکشی وسایل شیشه ای و پلاستیکی، آزمایش هایی چون تجزیه ادرار، مدفوع، ساختن محیط کشت، کارهای میکروب شناسی و بافت شناسی استفاده می شوند.

 آب درجه II : برای معرف سازی، محلول سازی، آزمایشات سرولوژی و کلیه مواردی که آب درجه I لازم نباشد. مثل بخش های بیوشیمی، هماتولوژی، میکروبیولوژی، ایمونولوژی و سایر قسمت ها.

آب درجه I : برای کارهایی که نیاز به حداکثر دقت، صحت و خلوص دارند، به کار می رود. آب درجه I باید بلافاصله پس از تهیه (حداکثر دو تا سه ساعت پس از تولید) مورد استفاده قرار گیرد. پس در نتیجه بعد از استفاده از آن باید سریع درب ظرف بسته شود تا خواص آن حفظ شود. اگر بیش از این مدت بلااستفاده بماند، دیگر دارای خلوص آب درجه I نیست (به علت جذب سریع دی اکسید کربن موجود در هوا) از آب درجه I جوشانده شده برای اندازه گیری گازهای خون استفاده می شود.

آب مقطر به دلیل خلوص بالایی که دارد کاربردهای فراوانی در بیمارستان‌ها و سایر مراکز دارد، از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

تجهیزات پزشکی: تجهیزات مورد استفاده طی اعمال جراحی، باید استریل شوند. املاح معدنی آب مقطر صفر است و روی تجهیزات و وسایل استریل‌کننده لکه ای باقی نمی‌گذارد.

اسکراب: علاوه بر تجهیزات که برای جلوگیری از عفونت و آلودگی باید استریل شوند، جراحان نیز باید قبل از جراحی اسکراب کرده و دست‌های خود را آب‌کشی نمایند. چون آب شیر حاوی آلودگی‌هایی است بنابراین استفاده از آب مقطر گزینه بهتری برای پیشگیری از انتقال باکتری به دست در هنگام شستشو است.

جراحات: آب مقطر برای تمیز کردن جراحات هم استفاده می‌شود که به پیشگیری از عفونت کمک شایانی می‌کند.

شرکت امیدان صنعت آرمان میهن با برند تجاری آصامکو با سابقه ی طولانی و تجربه بالا در زمینه ی تولید آب مقطر پزشکی، ضمانتی معتبر در کیفیت بالای این محصول به شما عزیزان می دهد. این شرکت با استفاده از جدیدترین تکنولوژی ها محصول را آماده سازی می نماید و با قیمت های مناسب در اختیار شما عزیزان قرار می دهد.

آب مقطر مرغوب پزشکی این شرکت اغلب در گالن های 5، 20 لیتری (بنا بر سفارش مشتری) روانه بازار می گردد.

2 اهمیت استفاده از آب مقطر پزشکی در چیست؟

همانطور که میدانید کیفیت آب مقطر به کار رفته در تجهیزات و کالاهای مصرفی روی کالای نهایی تاثیر بسزایی دارد. اگر خلوص آب مقطر به اندازه مناسبی نرسد در دستگاه و تجهیزات پزشکی رسوب کرده و به مرور به دستگاه آسیب جدی می رساند. این آسیب باعث صدمات جبران ناپذیر و خسارات فراوانی به دستگاه می شود.

آب مقطر پزشکی از اهمیت ویژه ای برخوردار است و باید با دقت خاصی تولید و بسته بندی گردد. شرکت امیدان صنعت آرمان میهن یکی از با کیفیت ترین آب مقطر های پزشکی را عرضه می کند. علاوه بر کیفیت آب مقطر، کیفیت بسته بندی و مواد به کار رفته در بسته بندی و بطری ها نیز از اهمیت بسزایی برخوردار است. این شرکت امکان ارسال نمونه به سراسر کشور را نیز دارا می باشد و همچنین این امکان را برای مشتری های خود فراهم می کند تا نمونه مورد نظر خود را در آزمایشگاه های مربوطه آزمایش کنند و از کیفیت آب مقطر تولیدی ما مطمئن شوند.

شکل 1:  آب مقطر برای پزشکی

3 کنترل کیفیت آب مقطر

طبیعتاً استفاده از هر درجه آب آزمایشگاهی بستگی به نوع مصرف و هدف آن دارد. به طور کلی تهیه آب خالص در هر آزمایشگاه بستگی به کیفیت آب شهر دارد، هرچه آب شهر سخت تر بوده و دارای املاح بیشتری باشد، تهیه آب خالص مشکل تر و پرهزینه تر است. لازم به ذکر است که کیفیت آب مصرفی بر روی تمام مراحل آزمایش تاثیر می گذارد. لذا چون آب از پرمصرف ترین معرف های آزمایشگاهی است، توجه به کنترل کیفیت آن بسیار ضروری است. در ادامه به چند مورد از کنترل های کیفیت آب مقطر اشاره می کنیم.

1-3 اندازه گیری PH

PH آب خالص قابل اندازه گیری نیست چراکه آب خالص یون ندارد که بتواند الکتریسیته را از خود عبور دهد، به همین دلیل است که در جداول مربوط به استانداردهای آب، برای آب درجه I و II، PH آب به صورت(NA) Not Applicable  نشان داده می شود. به عبارت دیگر PH آب درجه I و II اهمبت و معنایی ندارد برای آب درجه III، PH، با اضافه کردن ۰.3 میلی لیتر کلرور سدیم اشباع به 100 میلی لیتر آب و با استفاده از روش های پتانسیومتری بین 5 تا 7 تنظیم می شود آب بوسیله PH متر و بصورت هفتگی باید کنترل شود که میزان قابل قبول آن بین 5 تا 8 می باشد.

شکل 2- PH متر

2-3 اندازه گیری هدایت الکتریکی (EC)

آب خالص بالقوه یون نداشته پس قدرت هدایت الکتریکی نیز ندارد و به نوعی دیگر می توان گفت این آب مقاومت بالایی دارد. اگر در آب یون وجود داشته باشد هدایت الکتریکی آن زیاد شده و مقاومت آن کم می شود. با استفاده از دستگاه های مخصوص اندازه گیری هدایت الکتریکی Conductivitymeter) ) یا دستگاه های اندازه گیری مقاومت الکتریکی (Resistormeter) می توان خلوص آب را تعیین کرد. برای هدایت الکتریکی نیز اندازه گیری هدایت الکتریکی، هفته ای نیاز است ولی چک روزانه مانیتورینگ نتیجه بهتری خواهد داشت.

شکل 3- هدایت سنج (EC متر)

3-3 کنترل کیفیت مواد آلی و مواد معدنی آب

با استفاده از محلول پرمنگنات پتاسیم، وجود مواد آلی در آب چک می شود. لازم به ذکر است که اگر چند قطره محلول پر منگنات به آب خالص تهیه شده اضافه شود و پس از حدود یک ساعت رنگ آن از بین نرود به معنی عدم وجود مواد آلی (یا مقدار ناچیز مواد آلی) در آب است. اگر رنگ از بین برود یعنی مواد آلی آب زیاد است و آب کیفیت مناسبی ندارد.

برای چک مواد معدنی از نیترات نقره استفاده میکنیم. (موادی مانند کلر)

برای کنترل خلوص آب در مناطق دور افتاده که دسترسی به امکانات فوق وجود ندارد، پیشنهاد می شود چند قطره آب تهیه شده بر روی لام تمیز ریخته و جوشانده شود تا آب آن تبخیر شود. اگر رسوب روی لام باقی بماند نشانه ناخالصی آب تهیه شده است. طبیعی است که هرچه آب ناخالص تر و دارای املاح بیشتر باشد، رسوب حاصله بیشتر خواهد بود.

4-3 بررسی کشت میکروبی

کشت میکروبی آب بصورت ماهانه و به روش Poor Plate بر روی محیطهای گرم منفی مثل EMB توصیه میگردد. میزان قابل قبول آن کمتر از 1000 کلنی در یک میلی لیتر CFU/ml است.

4 ویژگی های آب مقطر پزشکی آصامکو

جدول 1- مشخصات آب مقطر پزشکی آصامکو 

5 نگهداری آب مقطر

نگهداری آب منجر به تغییر PH در اثر جذب CO₂ هوا و رشد میکروبی می شود. آلودگی میکروبی باعث فعال کردن بعضی معرف ها و تغییر متابولیت یا سوبسترا، افزایش مواد ارگانیک آب، تغییر کیفیت جذب نوری آب و .. می شود. بر همین اساس مدت زمان نگهداری آب را با توجه به نوع آب که پیشتر به آن اشاره شد، به سه دسته تقسیم کرده اند:

آب درجهI : نگهداری آن بسیار مشکل است چون به سرعت آلوده می شود و باید بعد از تولید، بلافاصله مصرف شود.

آب درجهII : این نوع آب را معمولاً در شیشه های بروسیلیکات یا ظروف پلی اتیلن می توان نگهداری کرد ولی جهت جلوگیری از آلودگی باید سریع مصرف شود.

آب درجهIII : مانند آب درجه دو است.

6 کاربردهای آب مقطر پزشکی

1-6 استفاده در دستگاه اتوکلاو

از بخار آب مقطر برای استریل کردن ابزارهای پزشکی و دندان پزشکی استفاده می شود. این ماشین در ابعاد گوناگون در کلینیک ها و بیمارستان ها وجود دارد و از اهمیت بسیار ویژه ای برای سلامتی بیماران برخوردار است. به همین دلیل آب مقطری که در دستگاه استفاده می کنند باید بسیار خالص باشد.

آب مقطر مورد استفاده در اتوکلاو به دلایل زیر باید از کیفیت بهتری برخوردار باشند:

1. افزایش طول عمر اتوکلاو

2. کاهش هزینه نگهداری اتوکلاو

3. افزایش طول عمر وسایلی که استریل می شوند.

شکل 4- دستگاه اتوکلاو

2-6 استفاده در دستگاه دیالیز

بیمارانی که دچار بیماری نارسایی کلیوی هستند مجبور به استفاده از این دستگاه هستند. به کمک آب مقطر پزشکی، فرآیند دیالیز انجام میشود و ناخالصی ها از بدن دفع گردیده و خون پاک در بدن گردش می یابد.

شکل 5- دستگاه دیالیز

3-6 استفاده در دستگاه CPAP

این دستگاه برای کمک به تنفس بیماران هنگام خواب کاربرد دارد و نای را باز نگه می دارد. از آب مقطر پزشکی برای این دستگاه استفاده می شود که از نظر بهداشتی بسیار کمک کننده است.

شکل 6- دستگاه CPAP

4-6 به تعویق انداختن روند پیری

مصرف آب مقطر به دلیل عدم وجود ناخالصی در آب به همراه رژیم غذایی مناسب روند پیر شدن را کند می کند. به دلیل اینکه سلول ها مثل سلول های در زمان جوانی توانایی دفع سموم را ندارند، استفاده از آب مقطر برای دفع سموم کمک کننده است.

شکل 7- به تعویق انداختن روند پیری

5-6 ضد عفونی کردن جای زخم و جراحی

برای ضدعفونی کردن زخم ها از آب مقطر پزشکی استفاده می شود تا بیمار دچار مشکلات عفونی نشود. همچنین هنگام جراحی نیز از این آب مقطر استفاده می کنند.

شکل 8- ضدعفونی کردن جای زخم

6-6 کمک های اولیه

اگر جایی از بدنتان دچار زخم یا جراحت شد حتما از یک بطری آب مقطر در وسایل کمک های اولیه تان استفاده کنید. بدلیل نداشتن ناخالصی، در آب و همچنین عاری بودن از باکتری باعث شده تا احتمال ابتلا به عفونت تا حد چشمگیری کاهش یابد.

شکل 9- جعبه کمک های اولیه

7-6 مصارف آزمایشگاهی

استفاده از آب مقطر جهت مصارف پزشکی و آزمایشگاهی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. آبی که به عنوان حلال در آزمایشگاه ها استفاده می شود باید کاملاً مرغوب و مناسب باشد تا نتیجه آزمایش برای پزشک قابل اعتماد باشد.

شکل 10- آب مقطر پزشکی آصامکو