1 هدف

در راستاي تامین نیاز نگهداری و تعمیرات دستگاه های اتوکلاو، این مدرك تحت عنوان دستورالعمل بهره برداری، نگهداری و تعمیرات دستگاه اتوکلاو تهیه شده است.

2 دامنه

سعی شده است مطالب به صورتی تنظیم شود که برای اکثر دستگاه های اتوکلاو کاربرد داشته باشد، برای مباحث تخصصی هر دستگاه، بایستی به User Manual یا کاتالوگ تجهیز رجوع شود. تاکید این دستورالعمل روی اتوکلاوهایی است که به طور گسترده در دندان پزشکی ها، مراکز عمومی بهداشت، آزمایشگاه های بالینی و تحقیقاتی استفاده می شوند. 

همچنین تاکید این دستورالعمل روی نگهداری معمول است که توسط کاربران انجام می شود. به منظور نگهداری و سرویس کامل باید از دستورالعمل های توضیح داده شده درکتابچه های راهنما پیروی کنید.

3 مسئولیت و اختیارات

این مدرک جهت استفاده کاربر دستگاه و تکنسین اتوکلاو تهیه شده است و این افراد مسئولیت اجرای صحیح و به موقع آن را به عهده می گیرند.

1-3 تعریف: 

کاربر دستگاه به شخصی گفته می شود که تنظیم، نگهداری، نظافت و استفاده از دستگاه به عهده وی هست که مستلزم دانستن حداقل دانش فنی عمومی در حوزه کاری خود می باشد.

تکنسین اتوکلاو به شخصی گفته می شود که عهده دار نصب، راه اندازی، بهره برداری، نگهداری و تعمیرات دستگاه هست و مستلزم دانستن حداقل دانش فنی عمومی و تخصصی در حوزه فعالیت کاری خود می باشد.

4 شرح دستورالعمل

1-4 اجزا تجهیز

1-1-4 مقدمه

از اتوکلاو برای استریل کردن ابزارهای پزشکی و آزمایشگاهی استفاده می شود . عمل استریل کردن در این دستگاه از طریق فشار بخار و دمای بالا انجام می شود. برنامه کار اتوکلاو از 9 مرحله شامل : آب گیری، پیش خلا، افزایش دما، استریل، تخلیه، پس خلا، خشک شدن، یکسان سازی، پایان کار تشکیل می‌شود که اختلال در هر یک از این مراحل می تواند کیفیت استریلیزاسون را تحت تاثیر قرار دهد و این اتفاق ممکن است به قیمت جان بیماران تمام شود.

2-1-4 نمای مقطع دو بعدی از اتوکلاو

شکل زیر اجزای اصلی سیستم بخار یک اتوکلاو را نشان می دهد. قسمت هایی که معمولاً در اطراف اتوکلاو قرار دارند (محل قرارگیری دقیق در تولیدات مختلف فرق می کند)، در دو بخش بالا و پایین نما نشان داده شده است.

تصویر 1: نمای دو بعدی اتوکلاو

3-1-4 شرح اجزا اتوکلاو

شرح مختصری از معمول ترین مسیرهای گردش بخار اتوکلاو در زیر آمده است. شماره یکسانی برای نشان دادن هر جز در شکل بالا و شرح آن در ذیل به کار رفته است.

1. دریچه ایمنی(Safety Valve): ابزاری که از افزایش فشار بخار بیش از یک مقدار معین جلوگیری می کند. سازندگان این دریچه ها را در اتاقک استریلیزاسیون و نیز محافظ بیرونی نصب می کنند.
2. فشار سنج اتاقک (Chamber Manometer): ابزار مکانیکی که فشار بخار در اتاقک استریلیزاسیون را نشان می دهد.
3. فشار سنج بیرونی (Jacket Manometer): ابزار مکانیکی که فشار بخار را در داخل محافظ بیرونی اتوکلاو نشان می دهد.
4. در اتوکلاو (Autoclave Door): وسیله ای که اتاقک استریلیزاسیون را از محیط بیرون جدا می کند. معمولاً ابزار ایمنی دارد و زمانی که فشار درون اتاقک بالا است، از باز شدن در ممانعت می کند. همچنین درزگیرهایی برای جلوگیری از خروج بخار از اتاقک در زمان کار دستگاه دارد. درهای اتوکلاو ممکن است به صورت دستی یا الکترومکانیکی عمل کنند.
5. دستگیره در (Door Handle): ابزاری که در بعضی دستگاه ها به کاربر اجازه باز و بستن در را می دهد. معمولاً، برای فعال کردن در دستگاه ها با گنجایش بیشتر از سیستم های موتوری استفاده می شود.
6. اتاقک استریلیزاسیون (Sterilization Chamber): فضایی که وسایل و موادی که باید استریل شوند، قرار داده می شوند. زمانی که در اتاقک بسته است، محفظه از فضای بیرون جدا می شود و هنگامی که فرایند استریلیزاسیون در حال انجام است اتاقک با بخار پر و تحت فشار قرار می گیرد.
7. مجرای تخلیه مایع غلیظ درون اتاقک سترون سازی (Chamber Condensation Evacuation Line): مجرایی که مایع غلیظی که در اثر فرآیندهای انتقال گرما بین بخار و لوازمی که استریل می شوند ایجاد می شود را جمع آوری می کند.
8. دماسنج (Thermometer): وسیله ای که دمای مراحل استریلیزاسیون را در اتاقک اتوکلاو نشان می دهد.
9. مجرای تخلیه مایع غلیظ محافظ بیرونی (The jackets Evacuation Line): مجرایی که مایع غلیظ تشکیل شده در اثر انتقال گرما بین بخار و دیواره های محافظ را خارج می کند. 
10. خروجی بخار در پایان چرخه (Vapour Exit at the End of the Cycle): با تمام شدن چرخه استریلیزاسیون، بخار از طریق روش های کنترل شده از اتوکلاو خارج می شود.
11. محدود کننده عبور بخار در چرخه استریلیزاسیون مایعات (Vapour Passage Restriction for Liquid Sterilization Cycle): ابزار مکانیکی که عبور بخار را در چرخه استریلیزاسیون مایعات محدود می کند تا دما به شیوه ای کنترل شده کاهش یابد و از جوشیدن مایعات استریل شده، جلوگیری شود.
12. مجرای تخلیه بخار در استریلیزاسیون مایعات (Vapour Evacuation Duct for Sterilization of Liquids): مسیری که بخار در زمان استریلیزاسیون مایعات با عبور از درون محدودکننده بخار (شرح داده شده در بالا) طی می کند
13. لوله تخلیه بخار در استریلیزاسیون با چرخه سریع (Vapour Evacuation Line During the Rapid Sterilization Cycle): مسیری که بخار هنگامی که یک چرخه استریلیزاسیون سریع در حال انجام است، طی می کند.
14. لوله تامین بخار (Vapour Feed Line): یک لوله که اتوکلاو را با بخار تغذیه می کند، این لوله، کنترل ها و ضمائمی دارد که سبب رسیدن بخار به اتوکلاو در شرایطی که برای چرخه استریلیزاسیون قید شده است، می شود.
15. دریچه فیلتردار ورود هوا (Air Admission Valve Filter): وسیله ای که در پایان چرخه استریلیزاسیون به هوای فیلتر شده اجازه عبور می دهد. این دریچه، فشار اتاقک استریلیزاسیون را با فشار اتمسفر، برابر می کند.
16. محافظ (Jacket): فضایی در اطراف اتاقک استریلیزاسیون که بخار در آن گردش می کند. هدف از آن انتقال گرما به اتاقک و به حداقل رساندن میزان مایع غلیظ شده است. این فضا از طریق لوله هایی که توسط دریچه های الکتریکی کنترل می شوند به اتاقک و فاضلاب اتصال دارد. همه اتوکلاوها محافظ ندارند. بعضی سازندگان آن را با قرار دادن مقاوم های الکتریکی در اطراف اتاقک استریلیزاسیون جایگزین می کنند.
17. دریچه تنظیم ورود بخار: وسیله ای مکانیکی که فشار بخار ورودی به اتوکلاو را کنترل می کند. بسته به نوع چرخه انتخاب شده فشار و دما متفاوت خواهد بود. با افزایش فشار، دما بیشتر می شود و هرچه فشار کمتر باشد، دما کمتر می شود.
18. لوله تامین بخار: لوله ای که بخار را از مخزن آب گرم یا تولید کننده بخار به اتوکلاو می آورد.
19. دریچه بخار (Vapour Trap): وسیله ای که برای حداکثر بهره گیری از انرژی گرمایی بخار طراحی شده است و از خروج بخار از سیستم ممانعت می کند. این دریچه فقط به مایع غلیظ تشکیل شده در اتاقک، محافظ، و لوله های اتوکلاو اجازه خروج می دهد.
20. فاضلاب: لوله جمع آوری و خروج مایع غلیظ تولید شده در اتوکلاو است.

امروزه، اتوکلاوها از سیستم های کنترل شده با میکرو پرسسور استفاده می کنند و هر یک از دریچه ها و ضمائم آنها مطابق با برنامه های از قبل تعیین شده در حافظه دستگاه کار می کنند. عملکردها در یک سیستم ، ثبت می گردد و اجازه بررسی مراحل استریلیزاسیون را به کاربر می دهد. هر سازنده سیستم های ثبت طراحی شده ای دارد که برای کنترل کیفی ضروری هستند.

تولید بخار: بخاری که اتوکلاوها استفاده می کنند در وسیله ای تولید می شود که با استفاده از انرژی الکتریکی یا سوخت قابل احتراق، انرژی گرمایی را به آب انتقال می دهد. این وسایل جوش آورنده آب یا ژنراتور بخار نامیده می شوند و یکی از اجزای اصلی اتوکلاو می باشند. با توجه به اندازه و استفاده، اتوکلاوها سیستم تامین بخار دارند که از سیستم مرکزی جوش آورنده آب یا از ژنراتور بخار متعلق به دستگاه منشا می گیرد و معمولاً با مقاوم های الکتریکی کار می کند و از پیش، داخل دستگاه قرار داده شده یا به عنوان وسیله جانبی توسط سازنده تهیه می شوند.

2-4 نحوه بهره برداری از دستگاه اتوکلاو

نحوه استفاده عمومی اتوکلاو در ذیل شرح داده شده است. با توجه به نوع و میزان اتوماسیون (Automation Degree) دستگاه بعضی روش ها متفاوت خواهد بود:

1. اطمینان حاصل نمایید که سیستم ثبت دستگاه، دارای فرم ها یا کاغذ مورد نیاز برای مستند نمودن چرخه استریلیزاسیون است. مواد مصرفی (جوهر، فرم و غیره) را فراهم کنید.
2. اتوکلاو را روشن کنید.
3. در اتوکلاو را باز کنید. در اتوکلاوهای با حجم زیاد، این فرآیند به صورت الکترومکانیکی و در اتوکلاو های متوسط و کوچک اغلب دستی انجام می شود.
4. سبدها یا ظرف های استریلیزاسیون که حاوی مواد از قبل آماده شده (تمیز، شسته، خشک، طبقه بندی و بسته بندی شده) است را مطابق با دستورالعمل های نحوه چیدمان توصیه شده توسط سازنده، در داخل اتاقک استریلیزاسیون قرار دهید.
5. در اتوکلاو را ببندید. (پیش از بارگذاری اتوکلاو، محافظ بیرونی تحت فشار قرار می گیرد، بنابراین اتاقک داخلی داغ است که تشکیل مایع تغلیظ شده در شروع چرخه استریلیزاسیون را کاهش می دهد.)
6. چرخه استریلیزاسیون مورد نیاز را بسته به نوع موادی که استریل می شوند، انتخاب کنید. (به اطلاعات چرخه های استریلیزاسیون که به آن اشاره خواهد شد، مراجعه نمایید.) به طور معمول دکمه متناسب با چرخه مورد نیاز فشار داده می شود که به طور خودکار چرخه برنامه ریزی شده را آغاز می کند. از این لحظه به بعد، فرآیند به روش زیر ادامه می یابد. (یک چرخه معمول استریلیزاسیون اتوکلاو مجهز به سیستم تخلیه و با یک پمپ آب الکتریکی توضیح داده شده است.)

الف) فرآیند قبل از چرخه (Pre-treatment) آغاز می شود. در این مرحله، چرخه های کوتاه متناوب تخلیه و تزریق بخار به داخل اتاقک استریلیزاسیون انجام می شود، بنابراین، هوا از اتاقک خارج و بسته های محافظ مواد استریل می شوند.

ب) با حذف هوا، پر شدن و افزایش فشار اتاقک استریلیزاسیون آغاز می شود. در این زمان، بخار در تماس با اقلامی است که استریل می شوند و فرآیند انتقال گرما بین بخار با دمای بالا و اقلام آغاز می شود. با انتقال انرژی گرمایی، بخشی از بخار در لایه های بیرونی بسته بندی به مایع غلیظی تبدیل شده و همزمان حجم آن به طور قابل ملاحظه ای کاهش می یابد. در نتیجه، بخار بیشتری می تواند داخل اتاقک استریلیزاسیون و حتی داخل بسته های اقلام شود. بخار در نهایت این بسته ها را به طور کامل احاطه می کند و فشار و دما تثبیت می شوند.

ج) شمارش معکوس برای تکمیل استریلیزاسیون با توجه به نوع وسایل یا مواد شروع می شود. هرچه دما و فشار بیشتر باشد، زمان مورد نیاز برای استریلیزاسیون کمتر است.

د) هر گاه زمان استریلیزاسیون برنامه ریزی شده پایان یابد، فرآیند پس از آن (Post-treatment) آغاز می شود. این فرآیند شامل کاهش فشار اتاقک است که معمولاً با کمک سیستم تخلیه و خشک سازی فراهم می گردد و با انتقال گرما از محافظ بیرونی به اتاقک استریلیزاسیون انجام می شود. پس از کاهش فشار، دمای مورد نیاز برای تبخیر مایع باقی مانده که ممکن است روی اقلام در طی کاهش فشار تشکیل شده باشد، حاصل می شود. خلایی به میزان 10 % فشار اتمسفر ایجاد می شود که برای مدتی ثابت می ماند. زمانی که مایعات استریل می شوند، خلا ایجاد نمی شود و برای جلوگیری از جوشیدن مایعات داخل ظرف های اتوکلاو، خروج بخار از طریق یک مکانیسم محدود کننده، کنترل می شود.

ه) در نهایت، جریان هوای کنترل شده از دریچه هایی که فیلترهایی با کارایی بالا دارند، وارد اتاقک استریلیزاسیون می شود تا فشار داخل اتاقک با فشار اتمسفر یکسان شود. در این زمان، چرخه استریلیزاسیون پایان یافته است.

7. در اتوکلاو را باز کنید.
8. اقلام استریل شده را بیرون بیاورید.
9. پس از خارج کردن اقلام استریل شده، در اتوکلاو را ببندید تا گرما در اتاقک استریلیزاسیون حفظ و چرخه استریلیزاسیون بعدی تسهیل شود.
10. اقلام استریل شده را به روش مناسب نگهداری کنید.

نکته: مراحل استریلیزاسیون باید تحت نظارت انجام شود و برای کسب اطمینان از کارآمد بودن آن با استفاده از اندیکاتورهای فیزیکی، شیمیایی و بیولوژی کنترل کیفی گردد.

هشدار: همه اقلام را نمی توان با حرارت مرطوب استریل کرد. بعضی به روش های استریلیزاسیون در دمای پایین نیاز دارند. بررسی کنید از چه روشی با توجه به نوع لوازمی که استریل می شوند باید استفاده کرد.

3-4 کنترل کیفی نحوه عملکرد دستگاه اتوکلاو

برای آنکه اقلام استریل شوند تمام مراحل فرآیند استریلیزاسیون باید به طور صحیح انجام گیرد. برای تایید این مراحل یک سری آزمایش طراحی شده است تا ویژگی های فرآیند و تاثیر آن روی فعالیت میکروارگانیسم ها را ارزیابی کنند. ارزیابی دما، فشار، زمان، رطوبت و روش کار دستگاه به طور معمول صورت می گیرد تا تایید شود که دستگاه مطابق با روش های معتبر کار می کند. همچنین، به منظور تضمین کیفیت فرآیند استریلیزاسیون، آزمون یا اندیکاتورهایی طراحی شده اند که اطمینان کافی از نابودی میکروارگانیسم را ایجاد می کنند.

به برخی از آنها در زیر اشاره می شود:

1. اندیکاتورهای فرآیند استریلیزاسیون: این اندیکاتورها برای بررسی عملکرد اتوکلاو طراحی شده اند. آنها شامل دستگاه هایی می شوند که عواملی مانند دما، زمان و فشار (دماسنج، فشارسنج و زمان سنج) را کنترل و پیشرفت فرآیند را ثبت می کنند. میکرو پروسسورها در اتوکلاوهای پیشرفته همه عوامل چرخه استریلیزاسیون را ثبت و در صورت بروز هر گونه اختلال چرخه را متوقف می کنند. همچنین، آزمایش بووی – دیک (Bowie-Dick) در این گروه وجود دارد (Iso N 11140-1) این آزمایش کارایی پمپ تخلیه را با استفاده از یک کاغذ ارزیابی می کند. اگر عملکرد چرخه رضایت بخش باشد، کاغذ به صورت یکنواخت تغییر رنگ می دهد در غیر این صورت رنگ کاغذ یکنواخت نخواهد بود.
2. اندیکاتورهای شیمیایی: این اندیکاتورها آزمون های شیمیایی رایج هستند که در مراحل مختلف فرآیند استریلیزاسیون تغییر رنگ می دهند. اندیکاتورهای شیمیایی اقلامی را که فرآیند استریلیزاسیون را گذرانده اند، از آنهایی که این مراحل را نگذرانده اند، تفکیک می کند. معروف ترین آنها، نوار چسب یا نوارهایی هستند که روی بسته ها یا یک قسمت استفاده می شوند. استاندارد ایزو 1-11140 گروه اندیکاتورهای شیمیایی را توضیح می دهد. باید در نظر داشت که اندیکاتورهای شیمیایی به تنهایی تضمین کننده اینکه فرآیند استریلیزاسیون منطبق با الزامات بوده است، نیستند. باید پرسنلی که از این اندیکاتورها استفاده می کنند آموزش کامل و دقیق از مراحل داشته باشند تا تعیین کنند که آیا نتیجه به دست آمده با ارزیابی کل فرآیند استریلیزاسیون مرتبط است یا نه.
3. اندیکاتورهای بیولوژی: این اندیکاتورها به عنوان بهترین روش های کنترل کیفیت فرآیند استریلیزاسیون در نظر گرفته می شوند. این اندیکاتورها از میکروارگانیسم های زنده ای که مقاومت بیشتری نسبت به چرخه انتخابی استریلیزاسیون دارند یا از معرف های شیمیایی که در حضور پروتئین های ویژه این میکروارگانیسم ها واکنش نشان می دهند، ساخته شده اند. به منظور کنترل فرآیند استریلیزاسیون با بخار اشباع شده (پراکسید هیدروژن) یا فرمالدئید، عموماً از اسپورهای باسیلوس استئاروترموفیلوس (Bacillus Stearothermophilus) استفاده می شود. برای کنترل استریلیزاسیون با حرارت خشک (فرآیندی که در فورها انجام می شود) و اکسید اتیلن، اسپورهای نوع نایجر (Niger) باسیلوس سوبتیلوس (Bacillus Subtilis) استفاده می شوند. اندیکاتور اسپور در بسته ای که استریل می گردد، قرار داده می شود. پس از فرآیند، اندیکاتور انکوبه شده و بررسی نتیجه نشان می دهد که آیا چرخه، مطابق با شرایط تعریف شده بوده است یا نه. معمولاً تغییر در رنگ مشاهده می شود. این آزمون ها استاندارد هستند و سازندگان طریقه استفاده و تفسیر نتایج آنها را به کاربران آموزش می دهند. اندیکاتورهای بیولوژی به تنهایی تضمین کننده انطباق با تمام الزامات چرخه استریلیزاسیون نیستند. تنها روش، تضمین کنترل همه عوامل چرخه استریلیزاسیون است.

4-4 روتین های دوره ای دستگاه اتوکلاو

اتوکلاو دستگاهی است که به علت اجزا و سیتم های چندگانه، به نظارت و نگهداری پیشگیرانه مستمر نیاز دارد.

1-4-4 بازرسی ها و سرویس های روزانه

مسئول: کاربر دستگاه

قبل از آغاز فرآیندهای استریلیزاسیون، موارد ذیل باید چک شوند.

1. به منظور ثبت مراحل چرخه استرلیزاسیون، یک برگه جدید روی دستگاه ثبت قرار بدهید.
2. مطمئن شوید قلم ثبت چرخه یا چاپگر اتوکلاو، جوهر و کاغذ دارد.
3. اطمینان حاصل کنید که دریچه های آب سرد، هوای فشرده و بخار باز می باشد.
4. سوئیچی که سبب گرم شدن محافظ بیرونی اتوکلاو می شود، را فعال کنید. بعد از فعال کردن این کنترل، بخار میتواند به محافظ بیرونی اتاقک استریلیزاسیون وارد شود. وقتی بخار به اتاقک استریلیزاسیون وارد شد، فرآیند گرم شدن آغاز میگردد. برای جلوگیری از اتلاف گرما در اتوکلاو تا زمان بارگذاری به منظور استریلیزاسیون بسته نگهدارید.
5. اطمینان حاصل کنید که فشار از لوله تامین بخار حداقل 5/2 بار است (مطابق دستورالعمل دستگاه انجام شود).
6. شرایط فشارسنج ها و دماسنج ها را آزمایش کنید.
7. اطمینان حاصل کنید که هیچ کدام از سیستم های اتوکلاو نشت نمی کنند.
8. بخش جلوی اتوکلاو، کنترل ها، اندیکاتورها و دستگیره ها را با پارچه مرطوب تمیز کنید.

تذکر1: در هر چرخه استریلیزاسیون بایستی کنترل فرآیند انجام گیرد که تمامی مراحل به طور صحیح انجام می گیرد.

تذکر2: در هر چرخه استریلیزاسیون بایستی در هر بسته از اندیکاتور شیمیایی استفاده شود تا اقلامی که فرآیند استریلیزاسیون را گذرانده اند، از آنهایی که این مراحل را نگذرانده اند، تفکیک شود.

2-4-4 بازرسی ها و سرویس های هفتگی اتوکلاو

مسئول: کاربر دستگاه

1. فیلتر آبگذر اتاقک استریلیزاسیون را تمیز کنید. آنچه داخل آن است را خارج کنید.
2. داخل اتاقک استریلیزاسیون را با استفاده از مواد پاک کننده بدون کلر تمیز کنید. طبقه های مورد استفاده برای قرار دادن سبدها را نیز نظافت کنید.
3. اگر محلول های کلردار را استریل می کنید با محلول اسیدی تمیز کنید، چون کلر باعث خوردگی قسمت های استیل ضد زنگ می شود. سپس با مقادیر زیاد آب شستشو دهید.
4. سطوح خارجی مقاوم به زنگ زدگی را با محلول پاک کننده ملایم تمیز کنید. می توان از حلالی مثل کلراید اتیلن استفاده کرد. از تماس آن با سطوح دارای روکش رنگ یا پلاستیک خودداری کنید.
5. در اتوکلاوهایی که در آنها دستی باز می شوند، اطمینان حاصل کنید که این مکانیسم ها به خوبی تنظیم شده و عمل می کنند.
6. آب ژنراتور بخار را خالی کنید (اگر دستگاه ژنراتور دارد). برای این کار، دریچه قرار گرفته روی بخش پایینی ژنراتور را برای خارج کردن محتویات آن باز کنید. به طور معمول این کار در پایان فعالیت های هفتگی انجام می شود. از توصیه های سازنده تبعیت نمایید.
7. هرگز از سیم یا اسکاچ، برای تمیز کردن داخل اتاقک استریلیزاسیون استفاده نکنید.
8. عملکرد مناسب دستگاه را با استفاده از اندیکاتورهای بیولوژی یا شیمیایی بررسی کنید. برای بررسی درجه حرارت، از نوارهای شیمیایی بررسی دما و زمان که به این منظور طراحی شدند، استفاده کنید.

3-4-4 بازرسی ها و سرویس های سه ماهه اتوکلاو

مسئول: تکنسین اتوکلاو

1. اطمینان حاصل کنید که عملکرد فشارسنج ها مطابق با شرایط مورد انتظار است.
2. برای تصدیق عملکرد خوب دریچه های ایمنی آنها را دستی فعال کنید. برای حرکت دادن اهرم فعال سازی که معمولا در قسمت بالای دریچه قرار دارد، از پیچ گوشتی بزرگ استفاده کنید. اطمینان حاصل کنید که صورت و بدن کاربر در مسیر بخار نیست. هرگاه دریچه فعال شد، از عدم نشت بخار مطمئن شوید. در صورت وجود هرگونه نشتی، دریچه باید دوباره فعال و به خوبی درزگیری شود.

هشدار: اگر نشتی بخار برطرف نشود، درزها و اتصالات را به سرعت خراب خواهد کرد و کل سیستم دریچه های ایمنی باید جایگزین شود.

3. به واشر در روغن بزنید. از روغن و روش توصیه شده سازنده دستگاه استفاده کنید. بعضی سازندگان روش زیر را توصیه می کنند:

الف) واشر را بردارید. برای این کار، لازم است با شل کردن مکانیسم های نگهدارنده (پیچ ها و صفحه ها) آن را از شیار باز کنید.

ب) واشر و شیار را با الکل تمیز کنید تا ماده خارجی تاثیرگذار روی درز وجود نداشته باشد. سطح واشر باید صاف و تمیز باشد.

ج) از روغن توصیه شده سازنده استفاده کنید تا بدنه واشر کاملاً محافظت شود. بسیاری از سازندگان اتوکلاو از روغن گرافیت (Graphite Lubricant) مقاوم به دماهای بالا استفاده می کنند.

د) واشر را دوباره در جای خود قرار دهید. در اتوکلاوها با اتاقک چهارگوش، نصب واشر معمولا با قرار دادن آن در میان یک طرف شیار، بقیه در مقابل دو سمت دیگر این شیار صورت می گیرد تا به خوبی در محل قرار گیرند.

در اتوکلاوها با اتاقک گرد، نصب واشر از قسمت بالاتر شروع می شود و بدون آن که به آنها فشار وارد شود به تدریج در داخل شیارها و در محل اصلی قرار می گیرند.

4. مطمئن شوید که درز دریچه های ایمنی شرایط مناسبی دارند.
5. سیستم قلم ثبت را با آب و الکل تمیز و حجم جوهر را جایگزین نمایید. معمولاً فشار با جوهر قرمز و دما با جوهر سبز ثبت می شود.
6. داخل ژنراتور بخار را تمیز کنید ( برای دستگاهی که دارای این قسمت است). برای ژنراتور بخار، روش تمیز کردن شامل انجام فعالیت های ذیل است:

الف) دو شاخه دستگاه را از پریز برق بیرون بکشید.

ب) بخار را تخلیه کنید و منتظر بمانید تا دستگاه به دمای اتاق برسد.

ج) محافظ جلوی ژنراتور را بردارید.

د) انتهای الکتریکی مقاوم های حرارتی ( متغیر) را قطع کنید.

ه) پیچ های محکم کننده صفحه جلو، جایی که مقاوم های حرارتی نصب می شوند را بردارید و صفحه جلو را باز کنید.

و) واشر را بررسی و در صورت لزوم آن را جایگزین نمایید.

ز) جرم انباشته شده روی سطح مقاوم های حرارتی را پاک کنید. از مواد توصیه شده استفاده کنید (اگر آب مورد استفاده مولد بخار بهسازی کامل نشده است، سطح مقاوم ها ورقه ورقه می شود.)

ح) با ترتیب معکوس دوباره قطعات دستگاه را سوار کنید.

4-4-4 بازرسی ها و سرویس های یک ساله اتوکلاو

مسئول: تکنسین اتوکلاو

1. همه فیلترها را تمیز کنید.

2. سطح آب مخزن را بررسی و تنظیم کنید طوری که سطح آب در فاصله 20 میلی متری از حداکثر ظرفیت قرار داشته باشد.

3. فشار فنر دریچه دیافراگم را تایید و تنظیم کنید.

4. دریچه های ایمنی را باز، تمیز و تنظیم کنید.

5. فیلتر هوا را عوض کنید.

6. فرآیند استریلیزاسیون عمومی را با جزئیات فشار، دما، زمان های مورد نیاز برای کامل کردن هر مرحله از چرخه، شرایط لامپ های سیگنال و عملکرد سیستم ثبت را کنترل کنید. از اینکه دستگاه در محدوده تغییرات تعیین شده سازنده کار می کند، اطمینان حاصل نمایید.

5-4 نگهداری اجزای تخصصی اتوکلاو

موارد زیر بعضی نگهداری های تخصصی را شامل می شود که برای اجزا دستگاه طراحی شده و توسط تکنسین شرکت پشتیبان ارائه می گردد. چون اتوکلاوها طراحی های مختلف دارند، نکته های قید شده در ذیل فقط برای مدل های معینی از دستگاه قابل اجرا است.

1-5-4 نگهداری دریچه های سولنوئید

1. صدای تولید شده به وسیله بوبین ها (Bobbins or Solenoids) یا سولنوئیدها را بررسی کنید. وجود هرگونه صدای اضافی اعلام خطری است که نشانه بیش از حد داغ شدن سولنوئیدها در اثر عبور جریان برق غیرطبیعی است. با کاهش مقاومت (Z) مدار، جریان متناوب افزایش می یابد. زمانی که سولنوئید به طور مناسب با محافظ آهنی و بسته احاطه نشده باشد، چنین اتفاقی می افتد. در مدار آهن ربایی، وقتی سولنوئید انرزی دار می شود، گرد و خاک می تواند با جلوگیری از رسیدن محافظ به موقعیت نهایی، سبب ایجاد یک شکاف هوایی شود. قسمت بوبین و هسته اصلی آن را به دقت تمیز کنید، طوری که حرکت پیستون با جرم و کثیفی متوقف نشود.
2. واشرهای فنری (O-ring) بین سولنوئید و بدنه دریچه را پس از باز کردن، تعویض کنید.
3. چگونگی نصب دریچه سولنوئید را پیش از باز و جدا کردن آن مطالعه کنید. بعضی از انواع دارای علامت های مشخص نصب هستند، ولی بقیه فاقد چنین اطلاعاتی می باشند.
4. وقتی دریچه سولنوئید (Solinoid Valves) را جدا می کنید، موقعیت سوراخ هایی را که در تماس با محیط کار هستند، کنترل کنید تا دوباره قادر به سوار کردن دریچه باشید.

2-5-4 تمیز کردن فیلتر بخار

هشدار: پیش از جدا کردن فیلتر بخار، بخار داخل سیستم را تخلیه کنید.

1. محافظ را بردارید.
2. شبکه توری را بردارید.
3. به دقت تمیز کنید.
4. شبکه توری را دوباره نصب کنید.
5. محافظ را دوباره در جای خود قرار دهید.

در پایان از خوانندگان عزیز دعوت می شود جهت آشنایی هرچه بهتر با اجزاء مختلف دستگاه اتوکلاو و سرویس و نگهداری آن به ویدئوی زیر توجه نمایند.

ویدئو1:آشنایی با اجزاء مختلف و سرویس و نگهداری دستگاه اتوکلاو